ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ «ΣΛΑΒΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ» ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ «ΣΛΑΒΟΜΑΚΕΔΟΝΕΣ»

 

τοῦ Γεώργιου Ρωμανοῦ*

 

 

Ἀξιότιμες κυρίες καὶ κύριοι, ἐκλεκτοὶ προσκεκλημένοι,

Ἡ μὴ ὕπαρξη «Σλαβομακεδονικῆς» γλώσσας, καὶ κατὰ συνέπεια «Σλαβομακεδό­νων», εἶναι θέμα κοινότοπο καὶ ἐξαντλημένο γιὰ ὅλους τοὺς ἀνὰ τὸν κόσμο ἔγκυρους γλωσσολόγους, φιλολόγους, ἀρχαιολόγους, ἱστορικοὺς καὶ μελετητές. Ἔτσι, τὸ νὰ μιλᾶμε σήμερα ἀκόμη γι' αὐτό, θὰ ἦταν ἕνα ἀστεῖο ἠλιθίων, ἂν δὲν προϋπῆρχαν διαχρονικά: ἡ πολύπλευρη προπαγάνδα, ἐκτὸς Ἑλλάδος, καὶ ἡ ἐγκληματικὴ διαχείριση τοῦ θέματος ἀπὸ πλειάδα Ἑλλήνων πολιτικῶν καὶ κομμάτων, τόσο τῆς ἀριστερᾶς ὅσο καὶ τῆς ἀστικῆς τάξης.

Σήμερα ἡ ἴδια ἐγκληματικὴ πολιτικὴ ἀσκεῖται φανατικὰ ἀπὸ τὸν ΣΥΡΙΖΑ, ὕπουλα ἀπὸ πολλοὺς στὴν ἀντιπολίτευση, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ἀνθέλληνες τοῦ ἐξωτερικοῦ. Κι ὅμως τὸ τελειωμένο ἐπιστημονικὰ θέμα ἔχει μόνο τρία ὅλα κι ὅλα χαρακτηριστικὰ σημεῖα: ^1. Ἡ ἀρχαία Μακεδονία εἶναι Ἑλλάδα καὶ τίποτε ἄλλο. 2. Δέν ὑπάρχουν, ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα μέχρι καὶ σήμερα, διεθνὴ ἔγγραφα ἢ Συνθῆκες οἱ ὁποῖες νὰ δέχονται τὶς δῆθεν «3 Μακεδονίες», ὅπως διαδίδουν κάποιοι ἐντὸς καὶ ἐκτὸς Ἑλλάδος. 3. Ἡ σημερινὴ FYROM, ἡ πρώην Γιουγκοσλαβικὴ Βαρντάρτσκα, ἔκλεψε ὠμὰ ἐπὶ Τίτο τὸ ὄνομα τῆς Μακεδονίας τῶν Ἑλλήνων. Ἡ Βαρντάρτσκα γεωγραφικὰ βρισκόταν δ ι α ι ὦ ν ι α καὶ βρίσκεται ἀκόμη… κυρίως στὶς περιοχὲς τῆς ἀρχαίας Δαρδανίας καὶ τῆς Παιονίας. Δηλαδή, πολὺ πιὸ βόρεια ἀπὸ τὴν Μακεδονία-Ἑλλάδα, βορειότερα ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὴν ἀρχαία Πελαγονία –περὶ τὸ σημερινὸ Μοναστήρι.
Ἀλλὰ ἂς δοῦμε ἕνα καταλυτικὸ ντοκουμέντο:

 

 

Ὁ λευκὸς χάρτης, (2018), τοῦ κράτους τῶν Σκοπίων ἐπάνω σὲ Βενετσιάνικο χάρτη τοῦ 1237 μ.Χ. Ξύνοντας ἠλεκτρονικὰ τὸν σκοπιανὸ χάρτη στὸν νότο ἀποκαλύπτεται στὰ λατινικὰ ἡ ἀρχαία Πελαγονία. Ἀπὸ ἀριστερὰ πρὸς τὰ δεξιά: οἱ Πρέσπες, τὸ Μοναστήρι (ὅπου καὶ ἡ σύγχρονη μητρόπολη Πελαγονίας), τὸ Γευγελὴ καὶ ἡ λίμνη Δοϊράνης. Σήμερα ἀπὸ τὴν ἀρχαία Πελαγονία ἀνήκουν στὸ κράτος τῶν Σκοπίων οἱ περιοχὲς γύρω ἀπὸ τὶς πόλεις: Μοναστήρι (Μπίτολα), Πρίλαπος (Πρίλεπ), Γευγελὴ (Γκευγκελίγια), καὶ στὴν Ἑλλάδα μία εὐρεία περιοχὴ γύρω ἀπὸ τὴν Φλώρινα.

Ἄρα τὸ 1237 μ.Χ. 600 χρόνια ἀφότου ἦρθαν (τὸν 6^ο-7^ο αἰ.μ. Χ.) οἱ Σλάβοι στὴν περιοχὴ ζοῦσαν καὶ ζοῦν σήμερα, ἀπὸ νότο πρὸς βορρά, στὰ ἐδάφη: Πελαγονίας, Παιονίας, Δαρδανίας, ὅπου καὶ ἡ πρωτεύουσά τους Σκόπια. Δηλαδή, ΠΑΝΤΟΤΕ μεταξὺ τοῦ κράτους τῶν Σκοπίων καὶ τῆς Μακεδονίας μεσολαβοῦσε ἡ Πελαγονία, χώρα ποὺ κατοικοῦνταν ἀπὸ Ἠπειρωτικὸ φύλο καὶ κατακτήθηκε ἀπὸ τὸν Φίλιππο Β΄. Ἔτσι τὰ ἐδάφη τῶν Σκοπιανῶν ΠΟΤΕ δὲν ἔφταναν μέχρι τὰ ἐδάφη τῆς Μακεδονίας.

(Σύνθεση-ἐπεξεργασία χαρτῶν: Γιῶργος Ρωμανός).

Ἡ Ἑλληνικὴ Γλῶσσα τῆς Μακεδονίας τῶν Φιλίππου Β΄καὶ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου

 

Ἂς ξεκαθαρίσουμε κάτι ποὺ ἀποτελεῖ ἰδεοληψία ἀνθρώπων δόλιων ἢ ἀπληροφό­ρητων: γλῶσσα μακεδονικὴ δὲν ὑπῆρξε ποτέ. Αὐτὸ ποὺ ὑπῆρξε ἦταν ἡ Ἑλληνικὴ Γλῶσσα μὲ κάποια δωρικὰ στοιχεῖα στὴν ὁποία ἔγραφαν καὶ μιλοῦσαν στὴ Μακεδονία ὁ λαός της, καὶ φυσικὰ ὁ Φίλιππος Β΄, ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος, ἡ αὐλή, οἱ πάντες. Εἰδικότερα στὴν βορειοδυτικὴ Ἑλλάδα καὶ σὲ ἄλλα σημεῖα της, ἐντοπίζονται δωρικὰ γλωσσικὰ ἰδιωματικὰ στοιχεῖα, ὅπως καὶ ἰωνικά. Ἐνῶ, ἰδιωματισμοὶ ἐντοπίζονται καὶ στὴν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα, τόσο τὴν νησιωτικὴ ὅσο καὶ τὶς ἀποικίες της. Ἡ προφορικὴ καὶ γραπτὴ γλῶσσα στὴν Μακεδονία ἦταν μὲ δύο λόγια ἡ Κοινὴ γλῶσσα τῶν Ἑλλήνων στὴν ὁποία κυρίαρχο ρόλο ἔπαιξε ἡ Ἀττικὴ διάλεκτος, κυρίως μετὰ τὴν μεταγραφὴ τῶν Ὁμηρικῶν ἐπῶν, 560-510 π.X.

Ἔτσι, στὰ ἑλληνικὰ σώζεται πλῆθος ἐπιγραφῶν ἀπὸ τὴν Μακεδονία μὲ γλωσσικὰ εὑρήματα παγκόσμιας σημασίας, πέραν τῶν ἄλλων εὑρημάτων σὲ Βεργίνα, Δίον, Ἀμφίπολη, κ.ἄ. Εἶναι γνωστό, ὅτι ὁ Εὐριπίδης, ὁ Ἀγάθων καὶ ἄλλοι Ἀθηναῖοι συγγραφεῖς, τραγωδοὶ καὶ ποιητὲς ἔζησαν στὴν Μακεδονία, συνέθεσαν καὶ παρουσίασαν στὸ ἐκεῖ κοινὸ τὰ ἔργα τους.

 

Αὐτὸ θὰ ἦταν ἀδύνατον νὰ συμβεῖ, ἐὰν στὴν Μακεδονία ὁ λαός, ὁ βασιλιὰς καὶ ἡ αὐλή του δὲν μιλοῦσαν ἑλληνικά. 

 

Κατὰ τὴν μακραίωνη ὕπαρξη τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας, τουλάχιστον… ἀπὸ τὴν Πρωτοελληνικὴ (3.000 π.Χ.) καὶ μετά, ἀναπτύχθηκαν διάλεκτοι, ὅπως ἡ Αἰολική, ἡ Ἀρκαδοκυπριακή, ἡ Ἀττικὴ-Ἰωνική, ἡ Δωρική. Ὅλες αὐτὲς οἱ διάλεκτοι ἀποτελοῦν κλαριὰ τοῦ ἴδιου δέντρου, τῆς ἴδιας γλώσσας, δηλαδή, τῆς ἑλληνικῆς.

Τὸ ἴδιο συνέβη καὶ μὲ τὴν Νέα Ἑλληνικὴ Γλῶσσα. Ἀπὸ τὸ 12ο-13ο αἰ. μ. Χ. καὶ ἐφεξῆς ἀναπτύσσονται οἱ 6 μεγάλες γεωγραφικὲς διάλεκτοι τοῦ ἑλληνισμοῦ: Καππαδοκική, Κρητική, Κυπριακή, Ποντιακή, ἡ δέσμη τῶν βόρειων διαλέκτων, καὶ ἡ δέσμη τῶν νότιων διαλέκτων. Σὲ αὐτὲς ἀναπτύσσονται ἰδιώματα καὶ ντοπιολαλιές.
Ἡ διαφορὰ μεταξὺ διαλέκτου καὶ γλώσσας εἶναι παγκόσμια γνωστή. Εἶναι σὰν νὰ λέμε σήμερα, πὼς ἐπειδὴ οἱ Ἀθηναῖοι λένε «καὶ» ἢ «τὶ κάνεις;» καὶ οἱ Κρητικοὶ «τσὲ» ἢ «ἴντα κάνεις;», ὅτι οἱ Κρητικοὶ μιλᾶνε ἄλλη γλῶσσα. Συμπερασματικά, ὅλοι οἱ Ἕλληνες διαχρονικὰ μιλοῦν καὶ γράφουν μία γλῶσσα, τὴν ἑλληνική, ἐνῶ χρησιμοποιοῦν διαλέκτους, ἰδιώματα, ντοπιολαλιές, ὅλες κοινὰ κατανοητές.

Γιὰ τὸ ὅτι ἡ προφορικὴ καὶ γραπτὴ γλῶσσα στὴν ἀρχαία Μακεδονία ἦταν ἡ ἑλληνικὴ ὑπάρχουν ἀδιαμφισβήτητα στοιχεῖα καὶ τεράστια βιβλιογραφία διεθνὴς καὶ ἑλληνικὴ στὴν ὁποία θὰ ἀναφερθῶ στὴν συνέχεια.

 

Πῶς ξεκίνησε καὶ τὶ ἰσχυριζόταν ἡ σλαβικὴ προπαγάνδα

 

Εἶναι γνωστό, ὅτι ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τοῦ 19^ου αἰ. μ.Χ. ξέσπασαν ἐθνικὲς ἀντιπαρα­θέσεις στὴν Βαλκανική. Ἰδιαίτερα μετὰ τὴν συνθήκη τοῦ Ἁγίου Στεφάνου (3 Μαρτίου 1878, ν.ημ.) ἡ βουλγαρικὴ προπαγάνδα γίνεται ἐπιθετικὴ καὶ ἔχει δύο στόχους. Ὁ πρῶτος εἶναι τὸ νὰ διαχωρίσει τοὺς ἀρχαίους ἰδιωματισμοὺς στὴν Μακεδονία ἀπὸ τὴν Ἑλληνικὴ Γλῶσσα, καὶ μετὰ νὰ τοὺς ὁρίσει ὡς δῆθεν γλῶσσα «ἄγνωστης» προέλευ­σης: ἔτσι μόνον θὰ μποροῦσε νὰ χαρακτηρίσει σὰν «μὴ ἑλληνικὸ» καὶ τὸ ἀρχαῖο «φύλο» ποὺ τοὺς χρησιμοποιοῦσε. Ὁ δεύτερος στόχος ἦταν νὰ ἀποκτήσουν ὑπόσταση –σὲ δῆθεν ἀρχαῖα «μακεδονικὰ» ἐδάφη (τὰ ἐκτός! ἀρχαίας Μακεδονίας)– οἱ ξενόφερτοι, τὸν 6-7^ο αἰ. μ.Χ., Σλάβοι ὁ ὁποῖοι ὅμως μιλοῦσαν τὴν δική τους σλαβικὴ γλῶσσα.

Τὴν βουλγαρικὴ στρατηγικὴ ἀποδέχτηκαν μὲ φανατισμὸ ἀργότερα (1921-1949) οἱ Ἕλληνες κομουνιστές, καὶ οἱ Σλάβοι τοῦ Τίτο, (1941-1945) καὶ μετά.

 

Τί ἀπάντησε ἡ ἱστορία καὶ ἡ ἐπιστήμη παγκοσμίως

 

Μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου, καὶ εἰδικὰ στὸ τέλος τοῦ 20^ου αἰ., ἦρθαν στὸ φῶς παγκόσμιας σημασίας, γνωστὲς πλέον ἀρχαιολογικὲς ἀνακαλύψεις σὲ ὅλη τὴν Μακεδονία, ὅπως καὶ χαράγματα τὰ ὁποῖα ἦταν ΟΛΑ στὴν Ἑλληνικὴ Γλῶσσα. Τὰ ἀδιαμφισβήτητα αὐτὰ εὑρήματα ἀνέτρεψαν ἀπολύτως τὴν προπαγάνδα τῶν Σλάβων, Βουλγάρων, καὶ Ἑλλήνων κομουνιστῶν, ἀλλὰ καὶ διεθνῶν κέντρων τῆς Δύσης ποὺ ἀμφισβητοῦσαν τὴν ἑλληνικότητα τῆς Μακεδονίας μας.

Πρόσφατα μάλιστα –ἀπὸ τὸ 2003 μέχρι καὶ σήμερα!, εἴχαμε νέα παγκόσμιας ἀξίας ἀρχαιολογικὰ εὑρήματα, ἀπὸ τὴν ἀρχαία Μεθώνη, ἰσχυρὴ πόλη-λιμάνι τῆς Πιερίας, δηλαδὴ ἀπὸ τὴν καρδιὰ τῆς ἀρχαίας Μακεδονίας. Ἐκεῖ, ὁ ἔφορος ἀρχαιοτήτων κ. Μάνθος Μπέσιος καὶ οἱ συνεργάτες του ἔφεραν στὸ φῶς θραύσματα ἀπὸ 191 ἐνεπίγραφα ἀγγεῖα τῆς ὕστερης γεωμετρικῆς καὶ ἀρχαϊκῆς ἐποχῆς τὰ ὁποῖα φέρουν ἐπιγραφές, ἐμπορικὰ σύμβολα καὶ χαράγματα, σὲ θραύσματα ἀπὸ σκύφους (πήλινα ποτήρια μὲ δύο λαβὲς), ὅπου εἶναι χαραγμένα ὀνόματα καὶ λέξεις σὲ ἀλφάβητο ἑλληνικό, στὴν Δωρικὴ διάλεκτο τῆς ΒΔ Ἑλλάδος.

 

 

Μέχρι αὐτὴ τὴν ἀνακάλυψη, ἡ Μακεδονία, ἀρχαιολογικὰ ἦταν ἀναπόσπαστο κομμάτι τοῦ ἑνιαίου, ἑλληνικοῦ, αἰγαιακοῦ χώρου ἤδη ἀπὸ τὴν περίοδο τῆς Ἐποχῆς τοῦ Σιδήρου (1.050-700 π.Χ.) καὶ τὴν Ἀρχαϊκὴ περίοδο (700-580 π.Χ.). Ὅμως χάρη σὲ αὐτὰ τὰ νέα εὑρήματα γραφῆς, τὰ ὁποῖα χρονολογοῦνται ἀπὸ τὸ 730 π.Χ., δηλαδή, 2.748!!! χρόνια ἀπὸ σήμερα, ἡ γλωσσικὴ ἱστορία τῶν Μακεδόνων μετατέθηκε 80 ὁλόκληρα χρόνια νωρίτερα. Ἄρα πολὺ πρὶν ἀπὸ τὸν ἀθηναϊκὸ ἀποικισμὸ τῆς Μακεδονίας. Κι αὐτὸ σημαίνει ὅτι στὴν Μακεδονία τοῦ 730 π. Χ. μιλοῦσαν καὶ ἔγραφαν ἑλληνικὰ πρὶν κἂν ἔρθουν οἱ Ἀθηναῖοι!

Γιὰ ὅλα αὐτὰ ἔχουν πραγματοποιηθεῖ ἀπὸ τὸ Κέντρο Ἑλληνικῆς Γλώσσας, τῆς Θεσσαλονίκης, τέσσερα διεθνῆ ἐπιστημονικὰ συνέδρια καὶ ἔχουν ἐκδοθεῖ ἰσάριθμοι τόμοι ὑπὸ τὴν ἐπιμέλεια τῶν καθηγητῶν κ. κ. Γεωργίου Τζιφόπουλου, Γεωργίου Κ. Γιαννάκη, τῆς γλωσσολόγου κ. Μαρίας Ἀραποπούλου καὶ τῶν συνεργατῶν τους².

Ἰδιαίτερη ἀναφορὰ ἀξίζει στὸ ξεχωριστὸ ἔργο: Ὁ γλωσσικὸς χάρτης τῆς Κεντρικῆς καὶ Βόρειας Ἑλλάδος κατὰ τὴν ἀρχαιότητα, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη, 2015, μὲ ἐπιμέλεια τοῦ καθηγητῆ κ. Γεωργίου K. Γιαννάκη. Δηλαδή, ἕνα βιβλίο τὸ ὁποῖο βρίσκεται στὸ ἐπίκεντρο τοῦ θέματός μας καὶ ἀπαντᾶ καταλυτικὰ στὰ ἐρωτήματα ποὺ ἔθεσε ἡ Σκοπιανή, ἀλλὰ καὶ ἡ προπαγάνδα τῶν ἀνθελλήνων ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τῆς Ἑλλάδος.

Μία ἀπὸ τὶς διεθνεῖς αὐθεντίες ποὺ γράφουν στὸ ἀναφερόμενο ἔργο, εἶναι καὶ ὁ ἐπιφανὴς καθηγητὴς Julián Méndez Dosuna, τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Salamanca³. Τὸν ἐπιλέγω γιατὶ ἡ εἰσήγησή του ἐκφράζει τὸ σύνολο τῶν εἰδικῶν μέσα σὲ αὐτὸ τὸ διεθνῶς ἀναγνωρισμένο βιβλίο καὶ ξεκαθαρίζει ἀπολύτως τὸ ζήτημα: «…ἀρχικὴ κοιτίδα-πατρίδα τῶν Μακεδόνων[…] ἡ καρδιὰ τοῦ βασιλείου τους ἀποτελοῦσε ἡ λεγόμενη […], ἡ παράκτια πεδιάδα γύρω ἀπὸ τὸν Θερμαϊκὸ κόλπο ποὺ ὑδροδοτούνταν ἀπὸ τὸν Ἀξιὸ καὶ τὸν Ἁλιάκμονα καὶ περιέκλειε τὴν Πιερία καὶ τὴν Βοττιαία μεταξὺ Θεσσαλίας στὸν νότο καὶ Παιονίας στὸν βορρά. […] Κατὰ τὴν βασιλεία τοῦ Φιλίππου Β΄ (359–336 π.Χ.) ἡ Μακεδονία ἔγινε ἡ ἡγέτιδα δύναμη τῆς Ἑλλάδας. Ὁ Φίλιππος κατέκτησε εὐρύτατες περιοχὲς τῆς Παιονίας καὶ τῆς Θράκης…» κ.λπ. 

 

Ἔτσι, καὶ ἐδῶ γίνεται σαφὲς ὅτι οἱ ἐκτὸς Μακεδονίας περιοχές, βόρεια ἀπὸ αὐτὴν: Πελαγονία, (Μοναστήρι), Παιονία, Δαρδανία (ὅπου καὶ τὰ σημερινὰ Σκόπια) κ.ἄ. κατακτήθηκαν καὶ προσαρτήθηκαν στὸ βασίλειο τῆς Μακεδονίας. Φυσικά, ἐκείνη τὴν ἐποχὴ κατοικοῦνταν ἀπὸ Πελαγόνιους, Παίονες, Δάρδανους κ.ἄ. οἱ ὁποῖοι, δὲν ἔχουν ΚΑΜΙΑ σχέση μὲ τοὺς Σλάβους ποὺ μετανάστευσαν σὲ αὐτὲς τὶς περιοχὲς τὸν 6^ο -7^ο αἰ. μ.Χ.

Ὁ Julián Méndez Dosuna βεβαιώνει ἀκόμη τὰ γνωστά, ὅτι: «Ἡ συντριπτικὴ πλειοψηφία τῶν Μακεδόνων ἔφερε ἑλληνικὰ ὀνόματα: Φίλιππος, Ἀλέξανδρος, Περδίκκας, κλπ. Ἑλληνικὰ ἦταν τὰ ὀνόματα τῶν μηνῶν τοῦ μακεδονικοῦ ἡμερολογίου (Δίος, Ἀπελλαῖος, Ξανδικός, Πάναμος κλπ.). Οἱ Μακεδόνες λάτρευαν τοὺς θεοὺς τοῦ Ὀλύμπου. Ὁλόκληρος ὁ πολιτισμὸς εἶναι ἑλληνικός: πολεοδομία, κατοικία, ἱερά, τάφοι ὅπως καὶ ἡ ὑλικὴ παραγωγὴ γενικότερα, τὰ ἤθη, ὁ τρόπος ζωῆς καὶ οἱ πεποιθήσεις. Ἰδιαίτερα στὶς θρησκευτικὲς πρακτικὲς καὶ τὰ ταφικὰ ἔθιμα, ξαναβρίσκουμε θεμελιώδη στοιχεῖα τοῦ Ἑλληνικοῦ Πολιτισμοῦ, ποὺ ἡ ἀρχαιολογία ἔχει φέρει στὸ φῶς ἀπὸ πολὺ παλιὰ σὲ ὅ,τι ἀφορᾶ στὸν κόσμο τῶν πόλεων-κρατῶν.» Καί, φυσικὰ οἱ Μακεδόνες ἀγωνίζονταν στοὺς Ὀλυμπιακοὺς Ἀγῶνες ὅπου συμμετεῖχαν ΜΟΝΟ Ἕλληνες.

 

Τί εἶναι σήμερα, 2.748 ὁλόκληρα χρόνια μετὰ τὴν προφορικὴ καὶ γραπτὴ Ἑλληνικὴ Γλῶσσα στὴν ἀρχαία Μακεδονία, ἡ δῆθεν «Σλαβομακεδονική»;

 

Ὁ κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης⁴, ἀναφέρει, ὅτι: «ὁ μεγάλος Ἰταλὸς ἰνδοευρωπαϊστὴς γλωσσολόγος Vittore Pisani (Il Macedonico, περιοδικὸ Paideia 12, 1957, σ. 250) γράφει: «πράγματι ὁ ὅρος «μακεδονικὴ γλῶσσα» [ἐννοεῖ τὴν γλῶσσα τῶν Σκοπίων] εἶναι προϊὸν πολιτικῆς οὐσιαστικὰ προέλευσης». Ὁ δὲ εἰδικὸς σλαβιστὴς γλωσσολόγος, ὁ Γάλλος Αndré Vaillant (Le problème du Slave Macédonien, περιοδικὸ Bulletin de la Societé de Linguistique de Paris 39, 1938, σ. 205), τονίζει ὅτι «τὸ ὄνομα Bulgari εἶναι στὴν πραγματικότητα ἡ ἐθνικὴ ὀνομασία τῶν Σλάβων τῆς «Μακεδονίας», πράγμα ποὺ δείχνει πὼς (οἱ Σλάβοι τῆς περιοχῆς αὐτῆς) υἱοθέτησαν τὸ ὄνομα Βούλγαροι ποὺ τοὺς ἔδωσαν οἱ Σέρβοι».

 

Τεράστιας ἀποδεικτικῆς σημασίας γεγονὸς ἀποτελοῦν καὶ οἱ συνεχεῖς διωγμοὶ τῶν Ἑλλήνων Βλάχων, Σαρακατσάνων, Γρεκομάνων κ.ἄ., οἱ ὁποῖοι κατοικοῦσαν στὴν νότιο Σερβία, Βουλγαρία καὶ τὶς ἐγγὺς περιοχὲς πρίν, κατά, καὶ μετὰ τὸν Α΄Π. Πόλεμο. Κι αὐτὸ γιατὶ οἱ ὁμόδοξοι Σέρβοι ἐφάρμοσαν βίαιο ἐκσερβισμὸ καὶ οἱ Βούλγαροι βίαιο ἐκβουλγαρισμό.

Ὅμως αὐτὴ ἡ ἀνύπαρκτη οὐσιαστικὰ γλῶσσα τους, ἦταν ἀρχικὰ ἕνα καταναγκαστικὸ προφορικό τοπικὸ ἰδίωμα ἀπὸ σκόρπιες παραφθαρμένες λέξεις Βουλγαρικὲς καὶ Σερβικές, τὸ ὁποῖο χρησιμοποιοῦσαν κάτοικοι τῶν παραμεθόριων περιοχῶν Ἑλλάδος, Γιουγκοσλαβίας, Βουλγαρίας. Καὶ τὸ χρησιμοποιοῦσαν εἴτε γιατὶ ἦταν βουλγαρόφιλοι εἴτε γιατὶ προσπαθοῦσαν νὰ σώσουν τὶς ζωὲς καὶ τὶς περιουσίες τους καὶ νὰ ἐπιζήσουν τῶν σφαγῶν (1903-1912-1913-1914-1940-1944-1949) ἀπὸ τοὺς διαρκῶς ἐπιτιθέμενους σφαγεῖς τους, οἱ ὁποῖοι ἦταν οἱ ἑξῆς: οἱ Βούλγαροι Κομιτατζῆδες, οἱ Γιουγκο(Σλάβοι), εἰδικὰ τῆς ΣΝΟΦ: «Σλαβομακεδονικὸ Λαϊκὸ Ἀπελευθερωτικὸ Μέτωπο (1943), καὶ ΝΟΦ (1945) μὲ ἕδρα τὰ Σκόπια. Οἱ δύο αὐτὲς αἱμοσταγεῖς σλαβικὲς ὀργανώσεις ἐπανδρώνονταν ἀπὸ σλαβικὰ στελέχη τοῦ Κ.Κ. Ἑλλάδος, καὶ πραγματοποιοῦσαν κοινὲς ἐπιχειρήσεις ἐναντίον τῆς Ἑλλάδος μαζὶ μὲ Ἕλληνες κομουνιστές, κατὰ τὸν Ἀνταρτοπόλεμο 1944-1949.

Εἰδικότερα, τὸ ΚΚΕ ζητοῦσε λυσσαλέα μὲ συνεχὴ ψηφίσματα ἀπὸ τὸ 1921 μέχρι τὸ 1949, ὅταν ἤδη εἶχε στρέψει τὰ ὅπλα του ἐναντίον τῆς χώρας του, τὴν ἀπόσχιση τῆς Μακεδονίας ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, καὶ τὴν δημιουργία «ἀνεξάρτητου κομουνιστικοῦ «Μακεδονικοῦ κράτους», μὲ ξεχωριστὸ ὁμώνυμο ἔθνος, γλῶσσα, λαό. Συμφω­νώντας σὲ αὐτὸ μὲ τοὺς Βουλγάρους καὶ τοὺς Σλάβους κομμουνιστές.

Ὁ κ. Γ. Μπαμπινιώτης λέει, ὅτι ἀνάλογα παραμεθόρια ἰδιώματα, καὶ ὄχι γλῶσσες, χρησιμοποιοῦνται «ἀνέκαθεν καὶ παγκοσμίως ἀπὸ μερικὲς συνοριακὲς ὁμάδες τοῦ πληθυσμοῦ πλείστων χωρῶν.» Ὅμως, «αὐτὴ ἡ (ἀποκλειστικὰ προφορικὴ) διάλεκτος δὲν ἐκσερβίστηκε […] καὶ ἑπομένως τὰ «Σλαβομακεδόνικα» δὲν ταυτίζονται μὲ τὴν Σερβοβουλγαρικὴ τῶν Σκοπίων.»⁵

Ἔτσι, τὰ δῆθεν «Σλαβομακεδονικὰ» σήμερα δὲν εἶναι κἂν ἡ Σερβοβουλγαρικὴ μεικτὴ γλῶσσα τῶν Σκοπίων ποὺ κατασκεύασε ὁ Λαζὰρ Κολισέφσκι⁶ καὶ οἱ συνεργάτες του, τὸ 1944, ἀναμειγνύοντας σερβικὰ στοιχεῖα στὴν βουλγαρικὴ γλῶσσα.

 

Ποιός ἦταν ὁ Κολισέφσκι ποὺ κατασκεύασε τὴν δῆθεν «Σλαβομακεδονικὴ» γλῶσσα;

 

Ὁ Κολισέφσκι ἔχει καταγραφεῖ μέχρι σήμερα ἀπὸ τὴν προπαγάνδα τοῦ Κροάτη δικτάτορα Τίτο, ὡς: «πρωθυπουργὸς τῆς σοσιαλιστικῆς δημοκρατίας τῆς «Μακεδονίας». Καὶ παρουσιάζεται στὰ κομματικὰ βιογραφικὰ τοῦ πρώην ΚΚΓ, ὡς «ὁ πιὸ ἰσχυρὸς ἄνθρωπος στὴν σοσιαλιστικὴ «Μακεδονία» καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς ἰσχυρότερους στὴν Γιουγκοσλαβία.» Γιὰ τὴν «δράση…» του στὸν Β΄ Π. Πόλεμο τοῦ ἀπονεμήθηκε τὸ παράσημο τοῦ «ἥρωα τῆς Γιουγκοσλαβίας» καὶ πολλὰ ἄλλα μετάλλια. Ὅταν ὁ Τίτο ἀρρώστησε τὸ 1980, ἄφησε στὴν θέση του τὸν Κολισέφσκι, καὶ ὅταν ὁ Τίτο πέθανε, 4 /5/1980, ὁ Κολισέφσκι ἔγινε πρόεδρος –μόνο γιὰ 10 μέρες! Ἀμέσως μετὰ ἀνέλαβε πρόεδρος ὁ Σβιγετὶν Μιγιάτοβιτς. Πολλοὶ τότε ἀπόρησαν: «γιατὶ ὁ ὑπ' ἀριθμὸν ἕνα ἥρωας τοῦ ἀντιναζιστικοῦ καὶ ἀντιφασιστικοῦ ἀγῶνα, ὁ Κολισέφσκι, δὲν παρέμεινε πρόεδρος.» «Τὸ Ψέμα ἔχει κοντὰ πόδια καὶ τὸ προλαβαίνει ἡ Ἀλήθεια», λέει ὁ λαός. Ἔτσι, μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου μαθεύτηκε ποιός ἦταν ὁ Κολισέφσκι. Τὸ μαρτυροῦσαν οἱ πράξεις του, τὰ γεγονότα:

Τὸ 1941 οἱ Βούλγαροι εἶχαν κατακτήσει τὴν Σερβία μαζὶ μὲ τοὺς Γερμανοὺς Ναζί. Τότε, ὁ Κολισέφσκι, σὲ ἡλικία 27 ἐτῶν, ἦταν γραμματέας τῆς τοπικῆς ἐπιτροπῆς τοῦ Κ.Κ. Γιουγκοσλαβίας, στὴν Βαρντὰρ Μπανόβινα, τὴν γνωστὴ Βαρντάρτσκα, δηλαδὴ στὸ σημερινὸ κρατίδιο τῶν Σκοπίων. Στὸ τέλος τοῦ ἴδιου χρόνου ὁ Κολισέφσκι στρατεύτηκε μὲ τοὺς Γιουγκοσλάβους ἀντάρτες γιὰ νὰ πολεμήσει ἐναντίον τῶν Βουλγάρων. Ὅμως συνελήφθη καὶ καταδικάστηκε σὲ θάνατο ἀπὸ βουλγαρικὸ στρατοδικεῖο. Ἀμέσως ὁ Κολισέφσκι ἔγραψε γράμμα πρὸς τοὺς στρατοδίκες του, ὅπου ὑποστήριξε ὅτι εἶναι: «…γιὸς Βουλγάρων γονέων οἱ ὁποῖοι πάντα ἔνιωθαν καὶ νιώθουν Βούλγαροι καί, παρὰ τὴν τρομερὴ σκλαβιὰ (!!!), ἔχει διατηρήσει τὸν βουλγάρικο τρόπο ζωῆς, τὴν γλῶσσα καὶ τὰ ἤθη». Ἔτσι, ἡ ποινή του μετατράπηκε σὲ ἰσόβια φυλάκιση. Στὰ τέλη τοῦ 1944, ὁ Κολισέφσκι ἐλευθερώθηκε ἀπὸ τὴν νέα βουλγαρικὴ κυβέρνηση, καὶ γρήγορα ἔγινε πρόεδρος τοῦ Κ.Κ. τῆς «σοσιαλιστικῆς δημοκρατίας τῆς Μακεδονίας», καὶ τοῦ τοπικοῦ παραρτήματος τοῦ Κ. Κ. Γιουγκοσλαβίας.

Αὐτὸς εἶναι ὁ Βούλγαρος, καθ' ὁμολογία του, ὁ ὁποῖος ἀργότερα ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς Βουλγάρους συνεργάστηκε στενὰ μὲ τὸν Τίτο, καὶ μὲ ἐντολές του κατασκεύασε τὴν πλαστὴ «Σλαβομακεδονικὴ» γλῶσσα.

 

Στόχος τους ἡ ἐπέκταση τῆς Γιουγκοσλαβίας μὲ τὴν κατάκτηση τῆς «Μακεδονίας τοῦ Αἰγαίου», τὴν ὁποία εἶχε διακηρύξει ὁ Τίτο σὲ ὁμιλία του στὰ Σκόπια, στὶς 11/10/1945.

Ὁ κ. Γ. Μπαμπινιώτης γράφει⁷, ὅτι: «Οἱ Σκοπιανοὶ ἔδωσαν σὲ αὐτὴ τὴν γλῶσσα, τὴν Σερβοβουλγαρική, τὴν παραπλανητικὴ καὶ ψευδώνυμη ὀνομασία «Μακεδονικὴ»(!), γιὰ νὰ ἀποφύγουν τὶς βουλγαρικὲς διεκδικήσεις» [Σημ. Γ. Ρ.: βλέπουμε καὶ σήμερα τὴν κάθετη ἀντίδραση τῶν Βουλγάρων στὸ δῆθεν μακεδονικὸ ἔθνος] «καὶ νὰ ἀποκρύψουν μαζὶ τὴν βουλγαρικὴ προέλευση τῆς γλώσσας τους.» Κι ἀκόμη, «γιὰ νὰ ἰδιοποιηθοῦν μὲ τὸν τρόπο αὐτὸν μιὰν ὀνομασία (Μακεδονικὴ) ποὺ τοὺς προσέδιδε κύρος καὶ ἱστορικὸ βάθος (μέσω τῆς πλαστῆς ταύτισής τους μὲ τὸ ἔνδοξο καὶ παγκοσμίως γνωστὸ ὄνομα τῆς Μακεδονίας τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου.)»

 

Τὸ συνονθύλευμα τῶν μεταναστῶν ποὺ ὀνομάστηκαν Σλάβοι καὶ ἡ γλῶσσα τους

 

Ἡ προσβάσιμη σὲ ὅλους πλέον ἠλεκτρονικὴ βιβλιογραφία, γιὰ τὸ ποιοί εἶναι οἱ Σέρβοι ἀναφέρει, ὅτι ἡ Σερβία ΔΕΝ εἶχε πάντοτε τὸ ἴδιο ἐθνώνυμο, μιᾶς καὶ ἱστορικὰ καταγράφεται καὶ ὡς «Ράσκα»: Σερβικὰ Κυριλλικὰ: Рашка, Λατινικά: Rascia. «Οἱ Σέρβοι», βάσει διεθνῶν μελετῶν: «εἶναι σλαβικὸ φύλο μὲ θολὴ ἐθνωνυμικὴ καταγωγὴ-προέλευση, ποὺ τὸν 6^ο αἰ.μ.Χ. βρισκόταν κατὰ πλειονότητα στὰ ἐδάφη τῆς σημερινῆς Πολωνίας. Μέχρι τὸν 7^ο αἰ. μ.Χ. ἔφτασαν στὰ Βαλκάνια, ὑπὸ τὴν γενικόλογη ἐπωνυμία «Σλάβοι», (Σκλαβίνιοι κατὰ τοὺς βυζαντινοὺς) ὅπου ἀναμίχθηκαν καὶ ἀφομοιώθηκαν ἀπὸ Ἑλληνικοὺς πληθυσμοὺς τῆς Ἰλλυρίας, τῆς Θράκης, καὶ βορειότερα, μὲ τοὺς Δάκες τῆς Ρουμανίας. Αὐτοὺς ποὺ οἱ Ἕλληνες τοὺς ἀποκαλοῦσαν Γέτες, δηλαδὴ μία ὁμάδα θρακικῶν φυλῶν τῶν περιοχῶν τοῦ Κάτω Δούναβη, στὴν σημερινὴ βόρεια Βουλγαρία, καὶ στὴν νότια Ρουμανία. Ἐκτὸς αὐτῶν, οἱ κατόπιν ὀνομαζόμενοι Σέρβοι, ἀναμίχθηκαν μὲ Ρωμαίους καὶ μὲ Κέλτες.»

Μὲ αὐτὴ τὴν πολὺ σύντομη ἐθνολογικὴ περιγραφὴ γίνεται κατανοητὴ καὶ ἡ πανσπερμία τῶν γλωσσικῶν ἐπιρροῶν σὲ ρίζες, θέματα καὶ καταλήξεις στὴν γλῶσσα τῶν λεγόμενων Σέρβων, καὶ μετέπειτα Γιουγκοσλάβων.

Στίς, 25/10/2018, ὁ πρόεδρος τῶν Σκοπίων κ. Ἰβανὸφ στὴν ὁμιλία του στὴν «1η Ἐθνικὴ Διάσκεψη Βυζαντινολογίας καὶ Μεσαιωνικῆς Ἱστορίας» στὰ Σκόπια μὲ θέμα «Τὸ κράτος τοῦ Σαμουὴλ –1.000 χρόνια μετὰ (1018-2018)», ποὺ πραγματοποιήθηκε στὴν Ἀχρίδα ἀνέφερε ἐπὶ λέξει τὰ ἑξῆς: «στὴν Ἀχρίδα, ὅπου παρέμενε ζωντανὴ ἡ γλαγολιτικὴ παράδοση ποὺ δὲν βρῆκε ρίζες στὴν Βουλγαρία.»

 

Εὐχαριστοῦμε τὸν κ. Ἰβανόφ γι' αὐτὴ τὴν δημόσια ὁμολογία του. Ἂς δοῦμε τί περιλαμβάνει αὐτὴ ἡ «γλαγολιτικὴ παράδοση» ποὺ λέει. Ἡ γλαγολιτική, λοιπὸν βασιζόταν στὴν Κροατικὴ ἐκδοχὴ τῆς Παλαιᾶς ἐκκλησιαστικῆς Σλαβονικὴς γλώσσας τὴν ὁποία ἀξιοποίησαν μὲ τὸ Κυριλλικὸ ἀλφάβητό τους, οἱ Ἕλληνες, Θεσσαλονικεῖς Χριστιανοὶ θεολόγοι καὶ ἱεραπόστολοι Κύριλλος καὶ Μεθόδιος, καὶ ἔτσι ἔδωσαν οὐσιαστικὰ γλῶσσα στοὺς Σλάβους. Μὲ αὐτὸ τὸ ἀδιαμφισβήτητο στοιχεῖο ἀποδεικνύεται ὅτι ἡ πανσπερμία μεταναστῶν, Οὔνων, Γετῶν, Γότθων καὶ ἄλλων ποὺ ἀναμείχθηκαν μὲ τοὺς λεγόμενους Σλάβους προερχόμενους ἐκ τῆς Πολωνίας στὴν κάθοδό τους πρὸς τὴν νότια Εὐρώπη δὲν εἶχαν φυσικὰ κοινὴ γλῶσσα. Καί, ὅπως γνωρίζει ὁ πρόεδρος τῶν Σκοπίων κ. Ἰβανὸφ στὴν ἐθνογένεση τεράστιο καὶ πρωταρχικὸ ρόλο παίζει ἡ κοινὴ γλῶσσα τὴν ὁποία δὲν διέθετε τὸ προαναφερθὲν μωσαϊκὸ τῶν διαφόρων φύλων.

Χρειάζεται νὰ ποῦμε ὅτι αὐτὴ ἡ γλαγολιτικὴ γλῶσσα καταφανῶς… δὲν εἶναι ἡ Ἑλληνικὴ Γλῶσσα τοῦ Φιλίππου Β΄, τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ τῶν ὑπόλοιπων Ἑλλήνων;

Ἔτσι, ἡ καὶ σήμερα ψευδώνυμη «Σλαβικὴ-Μακεδονικὴ γλῶσσα» τῶν Σκοπίων ἀποδεικνύεται ἀπολύτως πλαστὴ ὡς πρὸς αὐτὸ ποὺ δηλώνει. Ὅμως, χωρὶς γλῶσσα, ὅπως ἤδη προαναφέρθηκε, ΔΕΝ ὑπάρχει ἐθνογένεση, οὔτε ὑπάρχουν οἱ δῆθεν «Σλαβομακεδόνες». Ὅπως δὲν ὑπάρχει οὔτε ἡ ἀπολύτως πλαστὴ χώρα τους ἡ ὁποία θυμίζω οὐδέποτε ἱστορικὰ ἔφτασαν τὰ ἐδάφη της μέχρι τὰ ἐδάφη τῆς ἀρχαίας Μακεδονίας ἢ τῆς ταυτόσημης ἔκτασης Μακεδονίας τῶν νεώτερων χρόνων, γιατὶ μεσολαβοῦσε ἡ Πελαγονία.

Ὅσοι μιλοῦν σήμερα τὸ Σερβοβουλγαρικὸ ἰδίωμά τους νὰ δεχτοῦν τὸ αὐταπόδεικτο. Ὅτι καὶ γλωσσικὰ εἶναι Σερβοβούλγαροι ἢ Βουλγαροσλάβοι, ἂς ἐπιλέξουν. Καὶ ἀφοῦ τὸ κράτος τῶν Σκοπίων, κατοικεῖται κατὰ πλειονότητα ἀπὸ Σλάβους καὶ Ἀλβανούς, μία καθαρὰ ἐθνοτικὴ ὀνομασία καὶ συμβατὴ μὲ τὸ διεθνὲς δίκαιο θὰ ἦταν τὸ «Σλαβοαλβανικὴ δημοκρατία». Ἤ, ὁποιαδήποτε ἄλλη ἐπιλέξουν οἱ ἴδιοι. Ἀρκεῖ νὰ σταματήσουν νὰ πλαστογραφοῦν γλῶσσα, ἐθνότητα καὶ νὰ κλέβουν τὸ ὄνομα καὶ τὴν ἱστορία τῆς Μακεδονίας μας ἡ ὁποία εἶναι Ἑλλάδα καὶ μόνο Ἑλλάδα.

Ἂς ἔχουν ὅλοι ὑπόψη τους, ὅτι ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες δὲν θὰ σταματήσουμε ποτὲ νὰ ἀγωνιζόμαστε ἐναντίον τῆς προδοτικῆς «Συμφωνίας τῶν Πρεσπῶν», ἔστω καὶ ἂν αὐτὴ κυρωθεῖ. Ὁ ἀγῶνας μας ξεκινᾶ ξανά.

Γιατὶ ἡ Μακεδονία εἶναι μία, ἑλληνικὴ καὶ ἀδιαπραγμάτευτη. 

 

 

* Ὁ Γεώργιος Ρωμανὸς εἶναι Συγγραφέας καὶ Ἱστορικός - Ἐρευνητής.

 

 

 

ΠΗΓΕΣ

1. Μέρος τοῦ κειμένου καὶ σὲ πρώτη μορφὴ δημοσιεύτηκε στὸ site: Ἡ Καθημερινή: http://www.kathimerini.gr/956454/gallery/epikairothta/politikh/apoyh-giati-den-yparxoyn-slavomakedonikh-glwssa-kai-slavomakedones?fbclid=IwAR2AwV8fs_Lb6SrIptG3k25mlUxPnCmCwlx7YdIL3R0iirWLEVhJIpMoAI8
στὴν Ηuffingtonpost:
https://www.huffingtonpost.gr/entry/yiati-den-eparchoen-slavomakedonike-ylossa-kai-slavomakedones_gr_5a969c3ce4b07dffeb6e3a88?s3
στὶς Ἀνιχνεύσεις, στὶς 20/2/2018: http://www.anixneuseis.gr/?p=184922
Ἐνδεικτικὰ μόνο στὶς Ἀνιχνεύσεις ὑπῆρξαν 9.022 ἀναγνώσεις μέχρι τὶς 19/11/2018.
Τὸ κείμενο δημοσιεύτηκε σὲ περισσότερα ἀπὸ 20 sites καὶ ἐφημερίδες.

2.http://old.greek-language.gr/node/1007, καὶ http://ancdialects.greek-language.gr/sites/default/files/studies/glossikos_xartis.pdf, ἀλλὰ καὶ Θετίμα: Ἀρχαῖες ἑλληνικὲς διάλεκτοι:http://ancdialects.greeklanguage.gr/studies/o-glossikos-hartis-tis-kentrikis-kai-voreias-elladas-kata-tin-arhaiotita

 

3. Méndez Dosuna, J. 2012. Ἡ ἀρχαία μακεδονικὴ ὡς ἑλληνικὴ διάλεκτος: Κριτικὴ ἐπισκόπηση τῆς πρόσφατης ἔρευνας. Στὸ Γιαννάκης 2012, 65-78 (ἑλλ.), 133-145 (ἀγγλ.), 201-214 (γαλλ.), 271-285 (γερμ.).

4. Ὁ κ. Γ. Μπαμπινιώτης εἶναι καθηγητὴς τῆς Γλωσσολογίας, πρόεδρος τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἱδρύματος Πολιτισμοῦ, τ. πρύτανης τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν.

 

α. Γ. Μπαμπινιώτης: Γλωσσικὲς παραχαράξεις. Ἡ «Μακεδονικὴ» τῶν Σκοπίων καὶ τὰ περὶ σλαβομακεδονικῆς μειονότητας: 03/08/2008, http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=190288

β. Γ. Μπαμπινιώτη (ἐπιστημ. ἐκδ.): Ἡ γλῶσσα τῆς Μακεδoνίας. Ἡ ἀρχαία Μακεδoνική καὶ ἡ ψευδώνυμη γλῶσσα τῶν Σκoπίων. (Ἀθήνα, 1992: Ὀλκὸς), 276 σελ. [Περιλαμβάνει μελέτες τῶν: Γ. Μπαμπινιώτη, Γ. Χατζιδάκι, Ν. Π. Ἀνδριώτη, Μ. Σακελλαρίου, Ἰ. Καλλέρη, Ἀ. Ἰ. Θαβώρη, Γ. Ντελόπουλου, Ἀ. Παναγιώτου.]
γ. Γ. Μπαμπινιώτη: Ἡ θέση τῆς Μακεδoνικής στὶς ἀρχαῖες ἑλληνικὲς διαλέκτoυς. Περιοδικὸ Γλωσσoλoγία 7-8 (1989), σ. 53-69.
δ. Γ. Μπαμπινιώτης, 1992α. Ἡ θέση τῆς μακεδονικῆς στὶς ἀρχαῖες ἑλληνικὲς διαλέκτους. Στὸ Μπαμπινιώτης 1992, 161–180.

5. Ὄ.π.π. 5, α.

6. Λαζὰρ Κολισέφσκι, (Лазар Колишевски, 12/2/1914-6/7/2000. Κομμουνιστὴς ἡγέτης στὴν «Σοσιαλιστική Δημοκρατία τῆς «Μακεδονίας» καὶ τὴν Σοσιαλιστικὴ Ὁμοσπονδιακὴ Δημοκρατία τῆς Γιουγκοσλαβίας.

7. Ὄ.π.π. 5,α, Γ. Μπαμπινιώτης.