Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΡΩΣΟΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

ΟΙ ΤΙΜΗΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ

τῆς Ἀντ. Τρουμπούκη*

Ἐπὶ τῇ εὐκαιρία συμπλήρωσης 185 χρόνων ἀπὸ τὴν ἀνάληψη καθηκόντων τοῦ Ἰωάννη Καποδίστρια, ὡς πρώτου κυβερνήτη τῆς Ἑλλάδας, πραγματοποιήθηκε στὶς 29 Ὀκτωβρίου στὸ Ναύπλιο καὶ στὶς 30 Ὀκτωβρίου στὴν Ἀθήνα σειρὰ ἐκδηλώσεων. Διοργανωτὲς ἦταν τὸ Κέντρο Εὐρωπαϊκῶν Μελετῶν καὶ Σπουδῶν «Ἰωάννης Καποδίστριας», τὸ Διαπεριφερειακὸ Κοινωνικὸ Ἵδρυμα «Κέντρο Ἐθνικοῦ Κλέους» τῆς Ρωσίας καὶ τὸ Ἵδρυμα «Ἀποστόλου Ἀνδρέα τοῦ Πρωτόκλητου» ἐπίσης τῆς Ρωσίας.

Ἡ πρωτοβουλία τῆς ὀργάνωσης ἀνῆκε στὰ Ὑπουργεῖα Ἐξωτερικῶν τῶν δύο χωρῶν καὶ ἰδιαίτερα στὴν ἐπίσημη πρόσκληση ποὺ ἀπηύθυνε ὁ Ἕλληνας Ὑπουργὸς στὸν Ρῶσο ὁμόλογό του κο Σύρμα Λαμπρώφ.

α) Ἀπὸ τὴν πρώτη πρωτεύουσα τῆς Ἑλλάδας, τὸ Ναύπλιο ἄρχισε στὶς 29 Ὀκτωβρίου ὁ ἑορτασμὸς μὲ τὴν τέλεση ἐπιμνημόσυνης δέησης στὸν ἱερὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνα. Ἀκολούθησε ἡ κατάθεση στεφάνων στὸν ἀνδριάντα ἀπὸ τὸν Α/ΓΕΝ κο Ἀποστολάκη, τὸν Ὑφυπουργὸ κο Γ. Ἀδριανό. Ἐπίσης, ἀπὸ τοὺς ἐπίσημους προσκεκλημένους κο Β. Γιακούνιν, τὸν ἀρχηγὸ τοῦ πολεμικοῦ Ναυτικοῦ τῆς Ρωσίας κο Β. Τσέρκωφ, τὸν Δήμαρχο Ναυπλίου καὶ ἄλλους πολιτικοὺς καὶ τοπικοὺς παράγοντες.

Ὑπῆρχε ἑορταστικὴ ἀτμόσφαιρα ἐθνικῆς γιορτῆς, ὅπως ταίριαζε στὸν πρῶτο Κυβερνήτη τῆς χώρας, παρουσία ἀγημάτων τοῦ πολεμικοῦ Ναυτικοῦ, τὶς σχολὲς τοῦ ὁποίου ὁ ἴδιος πρωτοίδρυσε στὴν περιοχή, καθὼς καὶ συμβολικὴ παρουσίαση ἀγημάτων τοῦ ρωσικοῦ στόλου τῆς Μαύρης Θάλασσας. Μὲ τὶς ἑλληνικὲς καὶ ρωσικὲς μπάντες τοῦ Ναυτικοῦ νὰ παιανίζουν δοξαστικὰ καὶ ὁ λαὸς τοῦ Ναυπλίου νὰ μετέχει σύσσωμος. Μεταξὺ τῶν ἄλλων τιμητικῶν ἐκδηλώσεων ἔγινε ἐπίσκεψη σὲ ἀγκυροβολημένο ρωσικὸ πλοῖο ποὺ ἀποδόθηκαν οἱ τιμὲς ἀπὸ τὸν Κυβερνητικὸ Ἐκπρόσωπο κο Σ. Κεδίκογλου, τὸν Ὑφυπουργὸ Ἄμυνας κο Δαβάκη καὶ τὸν Ἀρχηγὸ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ κο Ἀποστολάκη.

β) Ἡ ἑπόμενη ἐκδήλωση ἦταν στὶς 30 Ὀκτωβρίου στὸ ξενοδοχεῖο Κάραβελ. Ὡς συνδιοργανωτὲς τῆς ἐκδήλωσης παρευρέθηκαν καὶ μίλησαν ὁ Εὐ. Βενιζέλος, Ἀντιπρόεδρος τῆς Ἑλληνικῆς Κυβέρνησης καὶ Ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν, ὁ Σεργκέϊ Λαμπρώφ, Ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν τῆς Ρωσίας, ποὺ εἶπε χαρακτηριστικά: «τοὺς λαούς μας παραδοσιακὰ συνδέουν δεσμοὶ κατανόησης καὶ ἐμπιστοσύνης, σχέσεις ποὺ ἄντεξαν στὸν χρόνο καὶ δυνάμωσαν κατὰ διαστήματα. Σήμερα ἀναπτύσσουμε τὸν πολιτικὸ διάλογο ἐνεργά, ὥστε οἱ δύο χῶρες μας νὰ ὁμονοοῦν γιὰ ἀμοιβαία συνεργασία σ’ ὅλους τοὺς τομεῖς καὶ κυρίως σὲ θέματα εἰρήνης καὶ σταθερότητας στὴν Εὐρώπη». Ἐπίσης, μίλησε ὁ κ. Βλαδιμὶρ Γιακούνιν πρόεδρος τῶν δύο ρωσικῶν κοινωνικῶν ὀργανισμῶν ποὺ συνδιοργάνωσαν τὴν ἐκδήλωση καὶ πρόεδρος τῆς ΑΜΕ ΑΕ «Ρωσικοὶ Σιδηρόδρομοι». Ἄλλοι ὁμιλητὲς ἦταν ἡ κα Μαίρη Μαρούλη-Ζηλεμένου, πρόεδρος τοῦ Κέντρου Εὐρωπαϊκῶν Μελετῶν καὶ Σπουδῶν «Ἰωάννης Καποδίστριας» καὶ ὁ Ἀναστ. Βαρελάς, ἀντιπρόεδρος τοῦ ἴδιου Κέντρου, ὁ Δημ. Ἀβραμόπουλος, Ὑπουργὸς Ἐθνικῆς Ἄμυνας, ὁ κος Π. Παναγιωτόπουλος, Ὑπουργὸς Πολιτισμοῦ καὶ Ἀθλητισμοῦ καὶ ὁ Ρῶσος κος Γ. Μουράντωφ μέλος τῆς Ὀργανωτικῆς Ἐπιτροπῆς.

Χαιρετισμὸ ἀπηύθυναν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος καὶ ὁ Μητροπολίτης Ἰλαρίων, πρόεδρος τοῦ τμήματος Ἐξωτερικῶν Ἐκκλησιαστικῶν Σχέσεων τοῦ πατριαρχείου τῆς Μόσχας. Στὶς ἐκδηλώσεις μετεῖχαν ἐκπρόσωποι δημοσίων καὶ ἰδιωτικῶν φορέων καὶ τῶν ΜΜΕ, καθὼς καὶ πλῆθος κόσμου.

Ἀπὸ μέρους τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν μίλησε γιὰ τὸν Καποδίστρια ὁ τέως Πρόεδρός της καθηγητὴς κος Κων/νος Δεσποτόπουλος. Ἀναφέρθηκε στὸ πλούσιο ἔργο τοῦ Κυβερνήτη γιὰ τὸ ὁποῖο ἔχει γράψει πολύτιμο σύγγραμμα.

Ἐπίσης στὴν ἡμερίδα μίλησε ὁ κος Βίκτωρ Κυρίλλωφ Ἀντιπρύτανης Κρατικοῦ Πανεπιστημίου Διεθνῶν Σχέσεων τῆς Μόσχας καὶ ἀναφέρθηκε στὶς ἰδιαιτερότητες τοῦ πανεπιστημίου τῆς Πάδοβας ὅπου σπούδασε ὁ Καποδίστριας.

Ὁ Λορέντσο Ἄμπεργκ, πρέσβης τῆς Ἑλβετίας στὴν Ἑλλάδα, ἀναφέρθηκε στὴν συμβολὴ τοῦ διπλωματικοῦ ἔργου τοῦ Καποδίστρια γιὰ τὴν ἵδρυση ἐλευθέρου ἑλβετικοῦ κράτους μὲ τὴν μορφὴ καντονιῶν, τὴν δημιουργία τοῦ πρώτου συντάγματος. Ὁ καθηγητὴς Ἀνδρ. Κοῦκος ἀναφέρθηκε στὸ εὐρωπαϊκὸ ὅραμα καὶ τὶς διαχρονικὲς ἰδέες του. Ὁ τ. Πρύτανης Παντείου κος Γεώργιος Κοντογιώργης μίλησε γιὰ τὸ διοικητικό, ἐκπαιδευτικὸ καὶ κοινωνικὸ ἔργο τοῦ Καποδίστρια, μέσω ὁλιστικῆς πολιτισμικῆς ρύθμισης, χάριν τῆς ὑπερβατικῆς δύναμης τοῦ ταλέντου του.

Ἀναφέρθηκε περιληπτικὰ στὸ ἐκπαιδευτικὸ ἔργο τοῦ «πανδιδάκτορος» στὴν «Ἰόνιο Πολιτεία», τὶς εὐρωπαϊκὲς χῶρες καὶ τὴν ἀπελευθερωτικὴ Ἑλλάδα. Τὸ ἔργο του εἶπε ἦταν τιτάνιο, ἔκανε ὑποχρεωτικὴ τὴν στοιχειώδη ἐκπαίδευση ἐφαρμόζοντας βελτιωμένα συστήματα τῆς ἀλληλοδιδακτικῆς μεθόδου, μὲ ἔμφαση στὴν τεχνολογικὴ ἐκπαίδευση, ποὺ θὰ βοηθοῦσε τὴν ἀνάπτυξη τῆς οἰκονομίας.

Στὴν δευτεροβάθμια ἐκπαίδευση ἀνασυγκρότησε προγράμματα σπουδῶν. Ἵδρυσε πρότυπα σχολεῖα, ποὺ λειτουργοῦσαν ὡς Παιδαγωγικὲς Ἀκαδημίες. Τὸ Κεντρικὸ Σχολεῖο τῆς Αἴγινας ἔβγαζε στελέχη Μέσης Ἐκπαίδευσης. Ἵδρυσε τὸ Πολεμικὸ Κεντρικὸ Σχολεῖο στὸ Ναύπλιο, τὴν Ἐκκλησιαστικὴ Σχολὴ στὸν Πόρο, τὴν Γεωργικὴ Σχολὴ στὴν Τίρυνθα, Ναυτικὲς Σχολὲς Πολεμικοῦ καὶ Ἐμπορικοῦ Ναυτικοῦ καὶ σχολὲς πρακτικῆς ἰατρικῆς, φαρμακευτικῆς, οἰκιακῆς οἰκονομίας κ.ἄ. Χορήγησε κρατικὲς ὑποτροφίες. Τὰ καθήκοντά του τὰ ἄσκησε 44 μῆνες καὶ 20 ἡμέρες ἐνῶ διεκόπη ἄγρια τὸ πολυδύναμο ἔργο του.

Ἄλλοι ὁμιλητὲς ἦταν οἱ καθηγητὲς Νικηφόρωβ Κωνσταντὶν ἀπὸ τὴν Ρωσικὴ Ἀκαδημία Ἐπιστημῶν, ὁ Χαρ. Μπαμπούνης, ὁ Ἰ. Παπαφλωράτος, ὁ Εὐ. Μαρκόπουλος, ἡ κα Ζακαούρτσεβα Τατιάνα, Ἀντιπρύτανης τῆς Διπλωματικῆς Ἀκαδημίας τοῦ Ὑπ. Ἐξωτερικῶν της Ρωσίας, ὁ Χρ. Γιαλουρίδης, Κοσμήτωρ τοῦ Παντείου Πανεπιστημίου, ὁ Ἀλέξανδρος Ρίτωφ, Καθηγητὴς Πανεπιστημίου Διεθνῶν Σχέσεων τῆς Μόσχας τοῦ Ὑπ. Ἐξωτερικῶν τῆς Ρωσίας, Ἀναπληρωτὴς Διευθυντὴς τοῦ Κέντρου Θεμάτων Εὐξείνου Πόντου καὶ Μεσογείου καὶ τοῦ Ἰνστιτούτου τῆς Εὐρώπης ΡΑΕ. Ἔχει ἀναπτύξει στὴν χώρα του ἀξιόλογο φιλελληνικὸ ἔργο. Τόνισε ὅτι στὶς μέρες μας χρειάζονται πολὺ ἄνθρωποι σὰν τὸν Καποδίστρια, γιὰ τὸν ὁποῖον ἀνέπτυξε τὴν πολλαπλὴ συνεισφορά του στὶς δύο χῶρες. Σήμερα εἶπε: «συνεχῶς ἀναπτύσσουμε πολιτιστικὲς δραστηριότητες γιὰ τὴν σύσφιξη τῶν σχέσεων. Γίνονται συνέδρια καὶ σύγχρονοι Ἕλληνες δημιουργοὶ μεταφέρουν καλλιτεχνικὰ προγράμματα ὅπως ὁ Θ. Τερζόπουλος καὶ ὁ Γ. Κουνέλης σκηνοθετοῦν ἤδη ἔργα στὰ ρωσικά».

Ἡ καθηγήτρια Ἰσμήνη Κριάρη, Ἀντιπρύτανης τοῦ Παντείου εἶπε μεταξὺ τῶν ἄλλων: «Παρὰ τὰ ὅσα ἔχουν πολλάκις εἰπωθεῖ ὑπολείπεται νὰ ἀξιοποιηθεῖ ἐπαρκῶς ἀπὸ τὶς δύο χῶρες μας τὸ καθετὶ ποὺ ὑπάρχει ὡς ζωντανὴ πραγματικότητα, νὰ γίνουν διδακτικὲς ἔρευνες στὰ πανεπιστημιακὰ τμήματα ἢ στὰ μεταπτυχιακὰ γιὰ συγγραφὴ διατριβῶν, νὰ πραγματοποιηθοῦν συνέδρια ὥστε νὰ ἐπιτύχουμε συστηματικὴ παρουσίαση θεμάτων σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς συνεργασίας».

Χαρακτηριστικὰ ἦταν καὶ τὰ λόγια τοῦ Β. Μπακούνιν ποὺ εἶπε: «Ἀξιολογοῦμε τὸ πάντα δύσκολο παρόν μας, ὅταν ἀναψηλαφοῦμε τὴν γνώση τοῦ παρελθόντος μέσα ἀπὸ τὶς φωτεινὲς μορφές, ὅπως ἦταν γιὰ τὶς χῶρες μας ὁ Ἰ. Καποδίστριας».

Ἀνακεφαλαιώνοντας συμπεραίνουμε ὅτι ἦταν πράγματι μοναδικὴ ἡ συμβολὴ τοῦ Καποδίστρια στὴν διαμόρφωση πανευρωπαϊκῆς πολιτικῆς, μέσα ἀπὸ τὶς πολισχιδεῖς δραστηριότητές του, τὴν μελέτη καὶ ἐφαρμογὴ καινοτομιῶν, τὴν ἀνάπτυξη δημοκρατικῶν διαδικασιῶν. Σὲ ἕνα ρευστὸ πολιτικὸ περιβάλλον ἐπέφερε πνευματικὴ ὡρίμανση σὲ ἰδέες γιὰ κοινωνικὴ χειραφέτηση καὶ ἀνεξαρτοποίηση κρατῶν μὲ σκοπὸ τὴν διαρκῆ εἰρήνευση καὶ προκοπὴ τῶν λαῶν.

Τὸ Ἵδρυμα Πούσκιν σὲ συνεργασία μὲ τὸ Ὑπ. Ἐξωτερικῶν τῆς Ρωσίας εἶχε διοργανώσει στὸν χῶρο τοῦ ξενοδοχείου ἔκθεση ἱστορικῶν κειμηλίων ποὺ ἀφοροῦσαν κυρίως, φωτογραφημένα ὑπηρεσιακὰ ἔγγραφα, προσωπικὲς ἐπιστολές, εἰκογραφημένο ἀρχειακὸ ὑλικό, ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον, ἀπὸ τὴν διπλωματικὴ δραστηριότητα τοῦ Ἰ. Καποδίστρια στὴν Ρωσία. Ἐπίσης, ἐξετέθη μακέτα τῆς διεθνοῦς ἐκθέσεως, ποὺ θὰ περιοδεύσει εἰς μνήμην τοῦ Καποδίστρια, σὲ 12 χῶρες τὸ 2016, καθὼς θὰ ἑορταστεῖ τὸ πολιτιστικὸ ἔτος τῆς Ἑλληνορωσικῆς φιλίας καὶ συνεργασίας.

Ἐμεῖς εὐχόμαστε μέσα ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἐκδηλώσεις νὰ εὐοδώνονται οἱ προσδοκίες καὶ τὰ ὁράματα τοῦ Καποδίστρια ποὺ εἶναι σήμερα τόσο ἐπίκαιρα.

* Ἡ Ἀντωνία Τρουμπούκη εἶναι μέλος τοῦ Δ.Σ. τοῦ ΟΔΕΓ καὶ Γραμματέας τοῦ Συνδέσμου Ἑλλάδας-Κίνας.