Η ΕΥΡΩΠΗ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

 

τοῦ Φρὰνκ Ἔνγκελ*

 

 

engelἜχει λοιπὸν ἀνοίξει τώρα μία συζήτηση γύρω ἀπὸ τὴν ἀφαίρεση τῶν Ἀρχαίων Ἑλληνικῶν ἀπὸ τὴν διδακτέα ὕλη τῶν ἑλληνικῶν σχολείων. Φιλόλογοι σὲ ὅλη τὴν Εὐρώπη δίνουν ἀγῶνα γιὰ νὰ διατηρήσουν ζωντανὴ τὴν διδασκαλία τῶν δύο σπουδαίων κλασικῶν γλωσσῶν, τῆς ἑλληνικῆς καὶ τῆς λατινικῆς. Παλεύουν σὲ ἀντίξοες συνθῆκες. Πῶς νὰ ἀντιταχθοῦν στὴν ἐπέλαση τῶν «μοντέρνων» στοιχείων τῆς σχολικῆς διδασκαλίας καὶ σὲ μία στρατιὰ ἀδαῶν ποὺ κηρύσσουν ὅτι οἱ γλῶσσες, γιὰ νὰ ἔχουν σήμερα συνάφεια μὲ τὴν διδακτέα ὕλη, πρέπει νὰ ἐξασκοῦνται στὰ μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης;


Πῶς νὰ σταθοῦν ἀπέναντι σὲ αὐτὸ τὸν χείμαρρο ἀντιξοοτήτων, ἂν ἡ ἴδια ἡ Ἑλλάδα ἐγκαταλείψει τὴν γλῶσσα ποὺ ἀποτελεῖ τὸ θεμέλιο τοῦ ἐπιστημονικοῦ, νομικοῦ καὶ καλλιτεχνικοῦ λόγου, τὸν ὁποῖο εἴμαστε σήμερα σὲ θέση νὰ ἀρθρώσουμε;


Ἤθελα νὰ μάθω Ἀρχαῖα Ἑλληνικά. Στὸ σχολεῖο μου, ὡστόσο, μοῦ εἶπαν εὐγενικὰ ὅτι ἐκεῖ τὰ Ἀρχαῖα Ἑλληνικὰ εἶχαν πεθάνει καὶ θὰ ἔπρεπε νὰ πάω ἀλλοῦ γιὰ νὰ τὰ μάθω – ἂν ἐπέμενα πραγματικά.


Δὲν θὰ προτιμοῦσα νὰ μάθω μία ἄλλη ζωντανὴ γλῶσσα ἀντ’ αὐτοῦ; Ἡ ἀπάντησή μου ἦταν πώς ὄχι, προτιμοῦσα αὐτὸ τὸν νεκρὸ πυρσὸ πολιτισμοῦ καὶ ἀνθρωπισμοῦ, ἀλλὰ δὲν εἶχα ἐπιλογή.


Ὁπότε ἐπέλεξα κάτι ζωντανό, τὸ ὁποῖο ἦταν διαθέσιμο, ἀλλὰ πάντοτε μοῦ ἔλειπαν τὰ Ἀρχαῖα Ἑλληνικά.


Μὲ ἐνοχλοῦσε τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Πλάτωνας, ὁ Ἀριστοτέλης, ὁ Δημόκριτος, ὁ Σοφοκλῆς καὶ ὅλοι οἱ ἄλλοι δὲν θὰ ἦταν «ἄμεσα» προσβάσιμοι σὲ ἐμένα. Ὕστερα ἀπὸ χρόνια, ἄρχισα νὰ μαθαίνω νέα ἑλληνικά. Μία γλῶσσα στὴν ὁποία δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ ἔχει δομημένη πρόσβαση χωρὶς ἀναφορά, συνεχῆ ἀναφορά, στὴν Ἀρχαία Γλῶσσα τῶν Ἑλλήνων. Τὰ ἑλληνικὰ πῆραν τοὺς κανόνες τους, ἀπέκτησαν τὴν μορφή τους, σχεδίασαν τοὺς ἤχους τους, τὰ γράμματα καὶ τὰ νοήματά τους, χιλιάδες χρόνια πρίν.


Τὰ ἑλληνικά, ἂν καὶ διαφοροποιημένα, παραμένουν μία ἑνιαῖα γλῶσσα ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα μέχρι σήμερα· ἔχουν μία γλωσσολογικὴ συνέχεια γιὰ πάνω ἀπὸ 3.000 χρόνια. Κανένας λογικὸς διαμορφωτὴς πολιτικῆς δὲν θὰ ἤθελε νὰ διαγράψει αὐτὴ τὴν πραγματικότητα ἀπὸ τὸ ἑλληνικὸ σχολικὸ πρόγραμμα.


Ὅποιος ἐπιδιώκει νὰ ἀποκτήσει ἐπαρκῆ γνώση τῆς γλώσσας τοῦ Καβάφη, ἔχει ἀνάγκη νὰ καταλάβει τὴν δομὴ τῆς γλώσσας τοῦ Ὁμήρου. Αὐτὸς ποὺ ἀναζητᾶ νὰ ἀντιληφθεῖ τὴν γλῶσσα τοῦ Καζαντζάκη πρέπει νὰ βασιστεῖ στὴν λογική τοῦ Περικλῆ.


Ἴσως αὐτὸ εἶναι δύσκολο νὰ γίνει ἀντιληπτὸ ἀπὸ ἕναν φυσικὸ ὁμιλητή τῶν νέων ἑλληνικῶν. Ἀλλὰ ἐπιτρέψτε μου νὰ σᾶς διαβεβαιώσω: ὅλοι οἱ ἄλλοι ποὺ θέλουν νὰ κατανοήσουν καὶ νὰ μάθουν νὰ χειρίζονται τὰ νέα ἑλληνικά, θὰ ἐπωφεληθοῦν πολὺ ἀπὸ τὰ ἑλληνικὰ τοῦ παρελθόντος.


Μαθηματικά, φιλοσοφία, πολιτικὴ καὶ τέχνες ριζώθηκαν πρῶτα στὴν Ἀρχαία Ἑλλάδα. Οἱ ἱδρυτὲς τοῦ σύγχρονου ἑλληνικοῦ κράτους πῆραν ὤθηση γιὰ τὸν ἀγῶνα τους, τὴν ἱκανότητά τους νὰ παραθέτουν ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸ πρωτότυπο ἀπὸ τὴν «Ὀδύσσεια», τὴν «Πολιτεία» καὶ τὸν «Φιλοκτήτη». Ἦταν ἡ γλῶσσα στὴν ὁποία δόθηκε νόημα στὴν ὕπαρξή μας.


Τὰ Ἀρχαῖα Ἑλληνικὰ εἶναι μία γλῶσσα μέσω τῆς ὁποίας ἡ Ἑλλάδα συνεχίζει νὰ ἐμπνέει τὴν Εὐρώπη καὶ τὸν κόσμο. Αὐτοὶ ποὺ θέλουν νὰ στερήσουν ἀπὸ τοὺς μαθητὲς τῶν ἑλληνικῶν σχολείων αὐτὴ τὴν κληρονομιὰ καὶ αὐτὲς τὶς προοπτικὲς θὰ ἀπέκοπταν τὴν Ἑλλάδα ἀπὸ τὶς ρίζες της. Καμία συζήτηση στὸ Facebook σὲ Greeklish δὲν θὰ μποροῦσε νὰ ἀναπληρώσει μία τέτοια ἀπώλεια.


Οἱ Ἕλληνες μαθητὲς πρέπει νὰ συνεχίσουν νὰ διδάσκονται τὴν Ἀρχαία Ἑλληνική. Θὰ ἔμοιαζε σουρεαλιστικὸ ἂν οἱ Ἕλληνες μαθητὲς στὴν χώρα ἀπὸ τὴν ὁποία προῆλθε ἡ γλῶσσα θὰ ἔπρεπε νὰ ἔχουν τὴν ἴδια τύχη μὲ ἐμένα – νὰ τοὺς στερηθεῖ ἡ πρόσβαση σὲ αὐτὸ ποὺ κατ’ ἀρχὰς ἔκανε τὸν λαό τους σπουδαῖο.


Ἡ Ἀρχαία Ἑλληνικὴ Γλῶσσα δὲν θὰ πρέπει νὰ γίνει ὅμηρος μιᾶς στείρας πολιτικῆς συζήτησης πάνω στὸ κράτος, στὴν θρησκεία καὶ στὴν πολιτιστικὴ κληρονομιά.


Ἂν πρέπει ὑψηλόβαθμα (καὶ ἀμφιλεγόμενα) πρόσωπα τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας νὰ στρέφονται κατὰ ἀριστερῶν βουλευτῶν, ἂν συγκρουστοῦν γιὰ πολιτικὰ ζητήματα. Ὄχι γιὰ μία γλῶσσα ποὺ ἔχει ὑπάρξει ἐκπαιδευτικὸ πλεονέκτημα γιὰ αἰῶνες.

 

* Ὁ κ. Φρὰνκ Ἔνγκελ εἶναι εὐρωβουλευτής, μέλος τοῦ Χριστιανικοῦ Κοινωνικοῦ Λαϊκοῦ Κόμματος (CSV), ἐπικεφαλὴς τῆς ὁμάδας εὐρωβουλευτῶν τοῦ Λαϊκοῦ Κόμματος τοῦ Λουξεμβούργου.
Ἀπὸ τὴν ἐφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» τῆς Πέμπτης 19 Σεπτεμβρίου 2013.

Σχεδιασμός και Κατασκευή
JIT