ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ ΣΟΦΙΣΤΟΥ - «ΛΕΞΙΚΟΝ ΚΑΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΟΝ ΙΛΙΑΔΟΣ ΚΑΙ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ»

Μὲ ὑπερηφάνεια παρουσιάζουμε στὸ ἑλληνικὸ ἀναγνωστικὸ κοινὸ ἕνα ἀπὸ τὰ ἀρχαιότερα διασωθέντα Λεξικὰ τῆς Γλώσσας μας -ἕνα Λεξικὸ 2000 καὶ πλέον ἐτῶν! Τὸ Λεξικὸ αὐτὸ ἐκδίδεται γιὰ πρώτη φορὰ στὴν Ἑλλάδα! Ὁ Ἀπολλώνιος ὁ λεγόμενος Σοφιστὴς ἤκμασε κατὰ τὸν 1^ο μ.X. αἰῶνα. Τὸ μόνο σωζόμενο ἔργο του εἶναι τὸ Λεξικὸν κατὰ στοιχεῖον τῆς τε Ἰλιάδος καὶ Ὀδυσσείας, ἕνα ἀπὸ τὰ ἀρχαιότερα διασωθέντα Λεξικὰ τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας - τὸ ὁποῖο ἐκδίδεται γιὰ Πρώτη φορὰ στὴν Ἑλλάδα - στοιχειοθετημένο ἐξ ἀρχῆς. Σώζεται σὲ ἕναν χειρόγραφο κώδικα τοῦ ἔτους 1065 μ.Χ. καὶ ἡ τελευταία ἔκδοσή του εἶχε γίνει στὸ Βερολῖνο τὸ 1833.

Πρόκειται γιὰ ἕνα μοναδικῆς ἀξίας εἰδικὸ Ἑρμηνευτικὸ καὶ Ἐτυμολογικὸ Λεξικὸ τῶν Ὁμηρικῶν Ἐπῶν, ποὺ περιλαμβάνει πάνω ἀπὸ 3.000 λέξεις καὶ φράσεις. Ὁ Ἀπολλώνιος μᾶς παραδίδει μοναδικὲς ἑρμηνεῖες καὶ ἐτυμολογήσεις πολλῶν ὁμηρικῶν λέξεων, καθὼς καὶ διαφορετικὲς ἐκδοχὲς ἀρκετῶν ὁμηρικῶν στίχων.

Γιὰ τὴν σύνταξη τοῦ Λεξικοῦ αὐτοῦ, ὁ Ἀπολλώνιος στηρίζεται, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ Ὁμηρικὰ Ἔπη, καὶ σὲ πλῆθος ἀρχαίους μελετητὲς καὶ συγγραφεῖς, ὅπως οἱ: Ἀπίων, Ἀρίσταρχος, Ἀλκμάν, Ἀπολλόδωρος, Ἀπολλώνιος ὁ Χάριδος, Ἀριστοτέλης, Ἀρχίας, Ἀρχιγένης, Δημήτριος ὁ Ἰξίωνος, Δημήτριος ὁ Πύκτης, Διονύσιος ὁ Θράξ, Εὐριπίδης, Εὐφορίων, Ζηνόδοτος, Ζηνόδωρος, Ἡλιόδωρος, Ἡσίοδος, Καλλίμαχος, Κλεάνθης, Κράτης, Κρατίνος, Κομανός, Πίνδαρος, Σιδώνιος, Σιμωνίδης, Τιμογένης.

Πολλὲς ἀπὸ τὶς παρατιθέμενες γνῶμες προέρχονται ἀπὸ ἔργα ποὺ στὴν πορεία τοῦ χρόνου χάθηκαν, καὶ τὸ γεγονὸς αὐτὸ προσδίδει στὸ παρὸν ἔργο τὴν ἀξία τεκμηρίου τῆς Παραδόσεώς μας. Στὸ πρωτότυπο κείμενο τοῦ Λεξικοῦ, ἐνῶ παρετίθετο ὁ στίχος, δὲν ἀναφερόταν οὔτε τὸ ἔπος, οὔτε ἡ ραψωδία καὶ ὁ ἀριθμὸς τοῦ στίχου. Αὐτὴ τὴν βασικὴ ἔλλειψη καλύψαμε μὲ πολύμηνη ἐργασία. Ἔτσι, στὴν παροῦσα ἔκδοση μετὰ τὸν στίχο παρατίθενται, ἐντὸς παρενθέσεως, καὶ αὐτὰ τὰ στοιχεῖα, ἀπαραίτητα γιὰ νὰ καταστεῖ λειτουργικὸ καὶ χρηστικὸ τὸ Λεξικό.

Κατόπιν ὅλων αὐτῶν, ἔχουμε τὴν πεποίθηση ὅτι παραδίδουμε στὸν σύγχρονο Ἕλληνα ἐρευνητὴ, μελετητὴ τοῦ Ὁμήρου καὶ τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας, ἕνα μοναδικὸ ἐργαλεῖο γνώσεως. Διότι, δὲν μπορεῖ νὰ πεῖ κάποιος ὅτι γνωρίζει Ἑλληνικά, ἐὰν δὲν ἔχει μελετήσει τὸν Ὅμηρο.

ΕΠΕΑ . . . ΠΤΕΡΟΕΝΤΑ

~~~ Π τ ε ρ ό ε ν τ α ~~~
Εὐάρμοστα ... οὐδὲν γὰρ
πτερῶν εὐαρμοστότερον·
ἐὰν γοῦν μικρὸν παρατραπῇ, ἄχρηστον.
βέλτιον δέ , τρόπον πτερῶν ...
. . . . . . . . . . . . . τουτέστι ταχέα.
ὅταν δὲ λέγῃ λαισήϊα πτερόεντα,
ἤτοι τὰ τῷ σχήματι παραμήκη,
ὡς πτερά , ἢ κοῦφα . . . . . . . .

ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ ΣΟΦΙΣΤΟΥ - «ΛΕΞΙΚΟΝ ΚΑΤΑ
ΣΤΟΙΧΕΙΟΝ ΙΛΙΑΔΟΣ & ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ», (σ. 166)
Τὸ ἀρχαιότερο διασωθὲν Λεξικὸ τῆς Ἑλληνικῆς
Γλώσσας . . . ἕνα Λεξικὸ 2000 ἐτῶν . . . . . . . . . 
ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΘΥΡΗΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ - «ΗΛΙΟΔΡΟΜΙΟΝ» - ΑΘΗΝΑ 2001